ตายอย่างสงบ...จบชีวิตที่บ้าน

เช้านี้นับเป็นวันที่ 1 เดือนรอมฏอน ของอิสลาม จึงอยากจะบันทึกเรื่องดีๆ เก็บไว้

ผมเปิดวิทยุไปพบคลื่น FM 100.5 ก่อนหกโมงเช้าเข้าใจว่าเป็นเทปบันทึกเสียงการพุดคุยจากงานสัมมนาด้านสาธารณสุข ซึ่งเป็นการพูดที่มีฟังแล้ว ใจมันตามติดจริงๆ ครับ

ผมขออนุญาตยกประเด็นที่จำได้มาเล่าต่อนะครับ

พยาบาลคนที่พูด ใช้ชื่อแทนตัวเองว่า "ติ๋ง" เป็นพยาบาลอยู่ที่โรงพยาบาลภาชี เทปที่เปิดขึ้นมา ก็เป็นตอนที่เธอเล่าถึงเพื่อนพยาบาลในที่ทำงานของเธอ ซึ่งเป็นมะเร็งที่กล้ามเนื้อขา ตรวจครั้งแรกไม่พบอะไร ตรวจใหม่ที่โรงพยาบาลใหญ่ในกรุงเทพฯ จึงทราบว่าเป็นมะเร็งระยะท้ายๆ หมอแนะนำให้ตัดขา แต่เธอบอกว่าปราถนาที่จบชีวิตอย่างครบ 32 ประการ เลยตัดแต่กล้ามเนื้อส่วนนั้นทิ้ง แต่ต่อมาก็เป็นใหม่อีก คุณติ๋ง ก็คอยดูแลเพื่อนพยาบาลคนนี้ คอยพูดคุยให้กำลังใจ ไถ่ถามว่ายังมีอะไรค้างคาในชีวิตส่วนที่เหลือ ซึ่งส่วนใหญ่ก็เป็นเรื่องความเป็นห่วงอนาคตของลูก ซึ่งคุณติ๋งก็ไปตามเรื่องเงินสินไหมทดแทนหลังจากเสียชีวิตว่าเอจะได้เท่าไร และมาแจ้งให้เพื่อนที่ป่วยคนนี้ทราบ ก่อนเสียชีวิตของพยาบาลคนนี้ คุณติ๋งก็ไปชวนลูกชายของพยาบาลคนนั้นมาอยู่ข้าง และคอยสอนคำกล่าวตามศาสนาที่นับถือ และให้ลูกชายจับมือถือไว้ตลอดจนนาทีสุดท้าย

คุณติ๋งเล่าอีกว่าก่อนเพื่อนจะเสียชีวิต หมอก็คุยกันว่าไม่อยากให้พยาบาลคนนี้มาตายในเวลาเวรการทำงานของตนเอง หลัจากเพื่อนเธอตาย เธอก็ทำงานดูแลคนไข้ระยะสุดท้าย ซึ่งเรียกชื่อโครงการว่า "ตายอย่างสงบ...จบชีวิตที่บ้าน" คุณติ๋งเล่าว่าจำนวนคนไข้มะเร็งที่เธอดูแลมีมากถึง 30,000 คน ใครปราถนาจะตายที่บ้านเธอก็จะประสานกับโรงพยาบาลและ อบต. ในพื้นที่ เพื่ออำนวยความสะดวกในเรื่องอุปกรณ์ทางการแพทย์ที่จะเอาลงไปให้ที่บ้าน และเธอก็จะรับหน้าที่ไปดูแลคนไขเหล่านี้ตามบ้านทุกวัน

ตอนท้าย ที่ฟังแล้วอึ้งไปนิดๆ พอทราบว่าคุณติ๋งเอง ตรวจพบมะเร็งต่อมน้ำเหลืองระยะสุดท้าย เธอบอกว่าเธอประมาทว่าตัวเองไม่เป็นแน่ๆ เพราะมีสุขภาพดีมาก เป็นนักกีฬาบาสเก็ตบอล เส้นลายมือก็ไม่สั้น ทันทีที่เธอทราบรู้สึกแย่มาก แต่โชคดีว่าสามีและลูกคอยเป็นกำลังใจให้อยู่เสมอ เธอลาพักร้อน 5 วันทันทีที่รู้ผลตรวจ เธอเคยไปช่วยเหตุการณ์ซึนามิ เธอบอกว่าใบหน้าของเธอตอนนั้นจะเน่าเละแบบศพ แต่ต่างตรงที่เธอมีชีวิตอยู่เท่านั้นเอง เธอปรึกษาเพื่อนรุ่นน้องที่เป็นหมอ เขาอธิบายว่าจะเลือกแบบไหน แต่ที่พบคือ 90% จบชีวิตในเวลาสั้นๆ อีก 10% มีชีวิตต่อไปอีก 2-3 ปี แล้วแต่ว่าคนไข้ดูแลตัวเองได้ดีแค่ไหน มีพระเอานำมันงามาให้เธอทาที่แผลเน่าเปื่อย ซึ่งบริเวณหน้าใช้ได้ผล แต่ตามเนื้อตัวยังไม่หาย ลูกชายเธอมาคุยกับเธอบอกว่าอยากบวชให้เธอ และหาอาหารสำหรับคนเป็นมะเร็งมาให้เธอทาน ทันทีที่เรียนมาจากคุณครูที่โรงเรียน
เธอบอกว่า เธอเตรียมพร้อมสำหรับการจากไปของเธอเรียบร้อยแล้ว ทำพินัยกรรมเรียบร้อย ส่วนสามีเธอมอบให้กับพุทธศาสนา เพราะว่าเป็นคนหน้าตาดี

เธอให้ข้อคิดไว้น่าสนใจว่า คนที่เป็นมะเร็งจะมี character เหล่านี้ อาทิ เป็นหงุดหงิด โมโห โกรธง่าย กังวัล เธอเลยฝากให้คนที่ยังไม่เป็นโรคนี้

แล้วเสียงเธอก็ถูกตัดไปหลังจากเวลา 06.00 นาฬิกาตรง

KM, As a Tool for People Respect

The great value of Knowledge Management that I found from working experience, is able to change mind set of people.

If you accept a micro-knowledge that embeded in mind of small people, that is, you respect other.
Micro-knowledge is called in KM technical term that "Tacit knowledge". As well known that "tacit knowledge" is a practical knowledge what is created by day-by-day doing and doing. Therefore every people is able to have such kind of knowledge.

If we respect knowledge from text or book from education institute only i.e. we are strong believe that illiteracy or who learned for few years in school, have less knowledge as well.

Current society has tended in this direction. The vast of people were identified as "foolish" because they did not graduated from high level.

Knowledge is everywhere, where people is.

My Wedding Card

My Wedding card
The ceremony is celebrated on 22nd January 2005 at Prakhonchai district, Burirum Province-Thailand

My daughter: Theevara Matte

Thai Name: Theevara Matte
Muslim name: Fritdow
Her birhtday: 10 May 2006

Money can buy ........?..........

Money can buy, ...

Food, but cannot 'y an Appetite
Bed, but cannot 'y a Sleep
House, but cannot 'y Home
Party, but cannot ,y Friendship
Business, but cannot 'y Society
Vote, but cannot 'y Faith
All luxuries, but cannot 'y Real Happiness

Training Vs. Learning (Episode 1)

Rather sure that many countries are carrying this problem! and looking for its solution.

After formal education was set and disseminated across the world, poor and developing countries tried to build their capacity of people in the nation as modern as developed countries.

One thing that missing!

People thought that who do not study in school- in colledge- in university - or in some instutes, some of them will be label "illieracy" or "low-educational people" or more worst words else. Who graduate in high level education (in formal system), s/he will be admired as "people who are full with knowledge in mind" (feeling like that!)

People respect knowledge in "Texts" or "Books" (Explicit knowledge) more than knowledge in mind of peopple (Tacit knowledge).

Many years ago, Thai government try to elliminate the poors by set up many function in state body and all of these functions have implement their tasks and fight with a poverty. "Training" is one activity that tend to fill knowledge for the poor. Not easy at all, we have to review our "lesson learned" - what's happens - and what is the root of cause - why we cannot achieved?

We saw something, we' re not sure! But it may be right!

In deep of mind, we belief that farmers- they have less knowledge. Later we found that our knowledge and farmer's knowledge is totally difference. We were taught to respect knowledge in text or book that we read when study in school, but farmer they respects practical knowledge that they learn from real action. The answer is why farmers-they are difficult to make an understand in our knowledge while we had a heavy effort to fill knowledge via "training" methodology. Training is not enough anymore, how to design "learning process" inside the training is a challenge activity what we have to remind all the time.

Suphanburi is one province in central of Thailand, here well-known as "rice storehouse" of the nation. Before farmer here knew a chemical-fertilizer, peticide, or new rice seedling, they told us an old story about the way of life in the old days. They had to learn all by themself - how to grow, how to prepare soil in the field, how to raise, how to harvest, how to store it, and how to make a processing. When agricultural science has developed and it has deliveried to farmers. Farmers had instructed that a new rice seedling will generate more income for them because its yield higher than the native one. They forgot that a new seedlings accompany with new-style agriculture with a complex technology what is difficult to make understand by farmer themself.
It implies that the new-technology is a new-knowledge that farmers do not creat by themself. Life style of farmer has be changed by this way, farmers have to buy a new-knowledge i.e. rice seedling, fertilizer, peticide, machines and so on, even hire labor during land preparing, rice planting, harvesting more and more.

Fortunately, (some of) farmers in Suphanburi woke up from a chronic bad dream, they review within the group - why do they more work, do they more become poor? more unhealthy with infected harzardous chemical substance, having more debts. Not only those affects, farmers feel that relationship within community and good things in their village also decline everyday. In the past, some of them told that easy to take fishes or other natural foods from their rice field, but today unavailable. One of them asked- when do you remeber the unavailable event raise up? Farmers in group help each other to patched their rememberance. Finally, they can answer that it accompanies when we knew a new-knowledge (such as new seedling, ferilizer etc.) then we use it and do not create our own-knowledge anymore for many..many years.

Knowledge Creator in Community Development

"Mairiang" is a Tambol (sub-district) in Chawang District, Nakhonsrithammarat province. Most people in Mairiang gained a few years in formal education system and almost work in rubber garden and native fruit garden e.g. rambutan, mangoes teen, durian, and longgong. People here have many problems as same as other farmers have, such as product-price often go down, encounter with either drought or flooding season etc. Discussion platform seem to be an initiative step for learning about living of farmers. Why farmers have debts more and more? It is a simple question that were raisised from them. After many forums were conducted, people in Mairiang knew that their alternatives have 2 choices. First is "Properity of life" or the second is "Security of life", which one should they follow it?

Finally, people here chose the latter "Security of life". The reason behide is, they never seen any crop has a stable price and they found that their working style in agriculture field have to revolve. In previous farmers have to create own-knowledge to use in their farm, but today farmers have to buy knowledge from other such as fertilizer, seedling, peticide, etc. because they don't know how to create such knowlege. This phenomenon has proceeded many many years until most of farmers lose their confidence about their capacity.

Tacit knowledge (knowledge in mid of people) of people in Mairiang shone a power of knowledge from the bottom again when people here crystallized their intellectual capitals by collective learning among themselve. They learn until know exactly about their context, know about what is fit for their community. Mairiang people created a Master Plan for community development by themselve in order to create new life of Mairiang residents.

At the moment in Tambol Mairiang has many out comes of knowledge such as Learning & Development Center (it is adminitrated by
Mairiang people), Community Council, Community Enterprise Group e.g. rubber processing factory, native noodle factory, network of cross-agri production (rubber, fruit, rice), fresh water supply, rice mill, distribution center.


More raising their confidence when one of leader, Uncle Prayong Ronarong, in Mairaing won the Ramon Magsaysay Award for Community Leadership from Manila, Philippine in 2004. He had only 4 years experience in primary school and worked hard in many labour field. He called it that "Life University" and approach simply through "learning by doing and sharing with neighbors"

His model was developed and use broadly as a role model for community development in Thailand.

Batik : Knowledge Artifact - learning from Yogyakarta

If you have a chance to visit Indonesia, at least one thing you could not forget. "Batik" is a wonder pattern that painted on cloths, and this pattern seem to be as a image of Indonesian. Each pattern of batik told people about thought of indonesian and set of patterns are able to indicate us about history of city in Indonesia.

From my point of view, there are huge knowledge inside these batiks, namely these batiks are as a container of knowledge on traditional products. I beleave that batik is a community capital or let's call "intellectual capital of Indonesian. Very pity, if new generations are not able to perceived their mother's land capital. Do not different from Thailand or other developing countries, we are going to a big pitfall of monetary capital. Poor people hope to be rich in someday, farmers hope that new crop seedling & new agricultural technology will give them higher yield but forget that such new knowledge what got from other e.g. how to produce crop seedling, fertilizer, peticide etc. they have to buy from other. Previously, our forefather have to create own knowledge for their living, working and so on when we know wording of "development" then our falk wisdom be forgotten. Nowaday vast number of people are not able to create knowledge, even people in university or other formal education institute. More development people will be a "Knowledge consumer" more than "knowledge creator" it do not happen as we hope.


Learning from batik, is a one close-source of knowledge and it is a way of learning with local wisdom. There are many questions inside batik, each batik can told you about living style, creation of people, and many many things. Why new generations plan to leave their home community, even in local school never tought pupils to learn about community's capital. Therefore, the question is why new generations do not know how to survive within their home community when they educated.